لحظه‏ی دیدار

 در جشنواره کن فیلم «پرسپولیس» به کارگردانی «مرجانه ساتراپی» که در بخش رقابتی شصتمین جشنواره فیلم کن به نمایش درخواهد آمد، روایت تلخ و سیاهی را از انقلاب اسلامی تصویر کرده است.

فیلم کارتونی «پرسپولیس» اگرچه به ادعای کارگردانش فیلمی کاملا بیطرفانه است ولی در قالبی سیاه و سفید سعی کرده تا انقلاب اسلامی را رویدادی تلخ وسیاه معرفی کند که مردم ایران را به مردمی افسرده و دل شکسته تبدیل کرده است.

این فیلم که براساس دو کتاب مصور «ساتراپی»، توسط خود او و با همکاری «ونسان پارونو»، فیلمساز فرانسوی ساخته شده است، تصویرگر خاطرات دختری چهارده ساله سرکشی است که به ادعای سازنده فیلم، پس از انقلاب اسلامی، ناگهان خود را در تهرانی کاملا سنتی و مذهبی می‌یابد و او که نمی‌تواند با وضع موجود خود را تطبیق دهد توسط والدینش به وین فرستاده می‌شود و تازه پس از استقرار خود در کشوری دیگر و رویارویی با فرهنگی جدید درمی‌یابد که در کشورش چه دروغ بزرگی به اسم حقیقت در حال وقوع است!

کارگردان این فیلم ضد ایرانی در رسانه‌های مختلف غربی مصاحبه کرده و در این مصاحبه ضمن تایید این مطلب که این دو کتاب در واقع روایت واقعی زندگی خود اوست، از وقایعی که در ایران پس از انقلاب و پس از جنگ ایران و عراق به وقوع پیوسته ابراز نگرانی کرده و مردم ایران را مردم ناامید و ترسان از بیان حقیقت معرفی کرده است!

فیلم ضد ایرانی «پرسپولیس» که قرار است در بخش رقابتی شصتمین جشنواره فیلم کن به نمایش در بیاید نظر مطبوعات غربی را به خود جلب کرده است.

در حالی که فیلم‌های متعارف و واقع بینانه درباره ایران چندان مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار نمی‌گیرند، فیلم ضد ایرانی «پرسپولیس» نظر رسانه‌های خارجی بالاخص مطبوعات آمریکایی را به خود جلب کرد، آنچنانکه روزنامه آمریکایی لس‌آنجلس تایمز می‌نویسد: «پرسپولیس» یکی از زیباترین و بکرترین روایات تاریخی است که در عصر حاضر وجود دارد.

این فیلم که براساس دو کتاب مصور «ساتراپی»، توسط خود او و با همکاری «ونسان پارونو»، فیلمساز فرانسوی ساخته شده است، تصویرگر خاطرات دختری چهارده ساله سرکشی است که به ادعای سازنده فیلم، پس از انقلاب اسلامی، ناگهان خود را در تهرانی کاملا سنتی و مذهبی می‌یابد و او که نمی‌تواند با وضع موجود خود را تطبیق دهد توسط والدینش به وین فرستاده می‌شود و تازه پس از استقرار خود در کشوری دیگر و رویارویی با فرهنگی جدید درمی‌یابد که در کشورش چه دروغ بزرگی به اسم حقیقت در حال وقوع است!

لس‌آنجلس تایمز ضمن تعریف و تمجید از استعداد «ساتراپی» در کتاب‌های کمیک استریپ، وی را همپای «آرت اشپیگلمن» و «لیندا باری»، کاریکاتوریست‌های مشهور آمریکایی معرفی می‌نماید و می‌نویسد: جلد دوم این کتاب به مراتب بهتر از جلد نخست آن است و ساتراپی به خوبی توانسته از زبان کودکانه برای روایتی واقعی و جذاب استفاده نماید.

نشریه آمریکایی «پاپلیشرز ویکلی» نیز ضمن تمجید فیلم «ساتراپی»، درباره دومین جلد کتاب وی که در باره وقایع پس از جنگ و خروج «مرجان» از ایران است می‌نویسد: اگرچه در دومین جلد این کتاب از زهر کلام «ساتراپی» و تلخی اتفاقات روایت شده کاسته می‌شود، ولی «ساتراپی» در این قسمت نیز بسیار ماهرانه و زیرکانه عمل نموده و در بعضی جاها از این جلد بیش از جلد اول می‌توان به استعداد و انگیزه او پی برد.

همچنین روزنامه نیویورک تایمز در این باره می نویسد: داستان ساتراپی فوق‌العاده پیچیده است و بیشتر به یک مستند می‌ماند اگرچه در قالبی گرافیکی روایت شده است....این داستان بسیار پویا است و به خوبی می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار نماید.

این روزنامه در پایان می‌نویسد: داستان پرسپولیس فوق‌العاده و جذاب است!

روزنامه یوس‌ای‌تودی نیز در ستایش «ساتراپی» با وی ترتیب یک مصاحبه رو در رو را داد و با او درباره انگیزه‌اش از نوشتن و پس از آن ساخت «پرسپولیس» به گفتگو نشست.

ساتراپی در گفت‌وگو با این روزنامه بدون اشاره به حمایت اکثریت ملت ایران از انقلاب اسلامی گفت: در کتاب اولم من خود از نزدیک با انقلاب و پس از آن جنگ ایران و عراق از نزدیک روبرو شدم، همه زندگی‌ من و دیگر هم میهنانم به خاطر آنچه که به وقوع پیوسته بود به شدت زیر و زبر شده بود که واقعا برای همه به خصوص یک نوجوان چهارده ساله بسیار سخت بود.

او در این مصاحبه خود را "تبعیدی" نامیده و مدعی شده کتاب دومش درباره زمانی است که به تبعید رفته است!.

وی می افزاید: آرزوها و خواسته‌هایم با یک فرهنگ جدید تلفیق شد که این واقعه چنان بزرگ و شگرف بود که من باید فراموش می‌کردم که هستم و از کجا آمده‌ام، اگر صادق باشم باید بگویم که چه روزها و شب‌هایی در خانه نمی‌نشستم از آنچه که در کشورم بعنوان یک دورغ بزرگ به وقوع می‌پیوست، نگران و افسرده نبودم!

وی با وجود دفاع همه جانبه ملت ایران در جنگ تحمیلی افزود: مردم تازه جنگ را پشت سر گذاشته بودند و دیگر مردم دیگر سیاسی نبودند، آنها آنقدر از جنگ و وقایع آن خسته و دل شکسته بودند که فقط می‌خواستند زندگی کنند و تنها این مطلب که دیگر بمبی بر سرشان نبود آنها را خوشحال می‌کرد، دیگر از جنبش‌های دانشجویی نیز خبری نبود، نسل ما به نسلی تبدیل شده بود که درباره زندانیون سیاسی، انقلاب و جنگ همه چیز را می‌دانست ولی همچنان ساکت بود زیرا می‌دانست که اگر دهانش را باز کند باید در ازای آن زندگیش را از دست بدهد، ما درباره سیاست حرف نمی‌زدیم چون می‌ترسیدیم!

ساتراپی در جلد دوم از کتاب خود، مدعی می شود که او پس از خروج از ایران و رویا رویی با کشور، فرهنگ و مردمی جدید به این مطلب پی می‌برد که تا چه اندازه در کشورش ظلم و خشونت بیداد می‌کند!

فیلم کارتونی «پرسپولیس» که امسال قرار است در شصتمین جشنواره فیلم کن به نمایش درآید، اگرچه به گفته «مرجان ساتراپی» فیلمی کاملا بیطرفانه است ولی در قالبی سیاه و سفید آشکارا سعی کرده تا انقلاب اسلامی را رویدادی تلخ و سیاه معرفی کند که مردم ایران را به مردمی افسرده و دل شکسته تبدیل کرده است.

                                                                                                                                     به نقل از تبیان

سید حسین نصر فیلسوف و اسلام شناس معاصر مقارن با انقلاب اسلامی به کشور آمریکا مهاجرت کرد. او اسلام شناسی سنت گراست و با افراد روشنفکری مثل سروش و ملکیان و شبستری و..... مخالف است. به قول خود نصر این افراد تحت تاثیر فرهنگ و سکولاریسم غرب اندیشه های آنان را باز خورد می کنند. نصر معتقد به وجود هنر اسلامی ست و بر این عقیده است که هنر اسلامی نه هنری که صرفا توسط مسلمانان خلق شده باشد بلکه هنری ست که بر پایه قران و برکات محمدی(ص) بنا نهاده شده باشد. به نظر او تاریخ هنر اسلامی پر است از رمز و راز و نمادهای عرفانی. در مورد خوشنویسی معتقد است که حروف شخصیی قائم به ذات دارند و حقایقی را که در لوح محفوظ نگاشته شده را در ساحت عالم مادی و نقوش هندسی متجلی می سازند.

خلاصه به نظر عقاید این پروفسور آمریکایی که از کودکی نیز در خارج از کشور بزرگ شده است به اسلام نزدیک تر است تا خیلی از آقایانی که داخل ایران سنگ تشیع را به سینه می زنند اما از نمادهای غربی و پلورالیسم و تجربه نبوی و بسط شریعت طرفداری می کنند.

آخه آدما چطور می تونن شاد باشن و قهقهه بزنن. چطور می تونن بخندن و گیتار دستشون بگیرن و از معشوق و عشق مجازی بگن. آخه کی می تونه به یاد مرگ باشه و جایی که قراره تا ابد بخوابه ، بعدش بخنده و شادی کنه.

تا حالا مرده رو از نزدیک دیدین؟. وقتی از سرد خونه در میاد و غسلش می دن. وقتی توی قبر می ذارن و تلقینش می دن. وقتی که سنگو روی سرش می ذارن و خاک می ریزن.

تا حالا به این فک کردین که قراره یه روز هم ما اونجا بخوابیم و توی اون فضای تاریک و خفه منتظر حشراتی باشیم که قراره بیان و گوشتمون رو بخورن. اون موقع دیگه دوست و آشنا و پول پارتی نمی تونه کمکمون کنه. حتی مقام و منصب هم کاری از دستش برنمیاد.

تا حالا فک کردین که در جواب نکیر و منکر و سوال من ربک چی می خواین بگین. تا حالا فک کردین چطور می خواین این روزها رو تحمل کنین. بالا خره این چیزا شوخی نیست و سراغ هر کسی میاد، شاید یه کم دیر یا زود.! 

من که وقتی به این چیزا فکر می کنم نمی تونم جلوی اضطرابم رو بگیرم چه برسه به اینکه بتونم بخندم و خوش باشم. خب اینم از ظرفیت کم ماست دیگه.....

لوزی های فلزی

 از پشت فنس فلزی که در امتداد مرز کشیده شده تا سرباز دویست متر هم نمی شود. سرباز می ایستد و به من نگاه می کند . سیم خاردارها و مانع های خوشه ای زنگ زده فاصله بین ما را پر کرده اند. پرچم کشورم ابتدای راهی باریک که تا اتاقک سیمانی ادامه دارد تکان می خورد. راه باریک مثل ماری از بین جنگل آهنی پر از تیغ  عبور می کند.گنجشک ها در بین شیارهای به جا مانده از لاستیک نفربری دنبال غذا می گردند. مین ها از بین گل های شقایق پیدا هستند و مثل بچه های بازی گوش سر از خاک درآورده اند.

صدای زنجیر تانک ها دلم را آشوب می کند. بوی باروت سوخته به مشامم می رسد. دیگر از سرباز عراقی و اتاقک سیمانی خبری نیست. جای آن یک تانک از پشت خاک ریز بالا آمده و لوله اش را به طرف من می چرخاند. درست شبیه تانکی ست که در راه ورودی بچه ها روی لوله اش نشسته بودند و می خندیدیند.

-         علی بجنب ‏بجنب تا دیر نشده بزنش.....

آرپی جی را دستم می دهد و دور می شود. در بین دود و صدای شلیک‏‏‏، تانک را خوب نمی بینم. زانو را به خاک تکیه می دهم و آرپی جی را آماده شلیک می کنم. قبل از شلیک ترکشی به کتفم می خورد و خون جای آن را می گیرد. روی زمین می افتم و آرپی جی از دستم رها می شود.

چشمانم را باز می کنم و صورت خندان دو بچه را می بینم که به دو از من دور می شوند. دستم را به فنس می گیرم و از روی زمین بلند می شوم. گرد  و خاک لباسم را پاک می کنم. بی توجه به نگاه های اطرافم به طرف تپه های گلی و مین ها نگاه می کنم. سرباز از آفتاب داغ خسته شده و داخل اتاقک سیمان نشسته است. گل های کنار سیم خاردارها در باد تکان می خورند. روزهای اول بهار است و هنوز خاک  از باران دیشب بوی نم می دهد. چنگ در لوزی های فلزی پیشانیم را به آنها تکیه می دهم. پیشانیم سرد می شود. قلبم پشت فنس روی رد نفربر ها می­رقصد. گنجشک­ها با تلاش از چاله ای وسط سیم خاردارها آب می خورند. فقط صدای جیک جیک و به هم خوردن پرچم بالای سرم در باد به گوش می رسد.خورشید وسط آسمان آبی تنها ست و عذاب آور. دستم را از بین لوزی ها بیرون می کشم و برمی گردم. علی را می بینم که روی زمین افتاده . بیسیم چی از داخل سنگر بیرون می آید.

-         مقداد میثم میثم، این آمبولانس چی شد.

زیر بغل علی را می گیرم و داخل سنگر می کشم. بوی خون و عفونت تاریکی سنگر را همراهی می کند.سنگر از مجروح ها و صدای آه و ناله پر است. یکی از مجروح ها دستش را به طرفم دراز می کند. لب های ترک خورده­اش از زیر نگاهم عبور می کند و از سنگر بیرون می آیم تا قمقمه ای پیدا کنم.  بیرون  گنجشک ها خیال ساکت شدن ندارند. در سرم احساس سنگینی می کنم. تصویر هیکل پر خون علی ضربان قلبم را تند می کند. سرباز پیدایش نیست. پرچم بد رنگ بالای اتاقک از حرکت ایستاده است. گنجشک ها در جنب و جوش هستند. به ملخی که دورش جمع شده اند نوک می زنند. آفتاب خیلی داغ شده . ملخ پرشی می کند و روی زمین می نشیند. گنجشک ها با پرش ملخ جابجامی شوند. عرق سردی بر پیشانیم می نشیند. پای ملخ با ضربه منقاری کنده می شود. باد از روی مین ها و بین گل ها رد می شود و از لوزی ها می گذرد. صورتم خنک می شود.  دو امداد گر از دور به طرف من می دوند. دست و پایم شروع به لرزیدن می کند . چشمانم سیاهی می رود و همه جا تاریک می شود.  روی زمین می افتم و از دهانم کف خارج  می شود . هر چه سعی می کنم که دست و پایم را کنترل کنم نمی توانم. همه چیز از ذهنم خارج می شود . تنها چیزی که نمی توانم فراموش کنم تصویر صورت بی روح علی.

خوش به حال اونایی که مرضی نا علاج گرفتن و می خوان بمیرن. نه از این جهت که عذاب می کشن و درد نه!. به خاطر اینکه می دونن که مثلا دو سال دیگه می میرن. اون موقه می تونن برا خودشون برنامه ریزی کنن که توی این دوسال چه کار کنن که بعدا پشیمون نشن. من اگه باشم یه خونه توی جنگل یا کنار رودخونه یا کنار کوه می گیرم با خودم یه مفاتیح و یه قران و کلی کتاب و کاغذ می برم. هرروز کارم میشه خوندن و خوندن و نوشتن. انقدر می نویسم که جونم در بیاد.

هر روز صب پامی شم شیر تازه می خورم و بعد از یه سوره قران می رم سراغ کتابام . تا اینکه بتونم چیزایی بنویسم که بعد از من به درد یه عده بخوره. اما اگه ندونم که کی قراره بمیرم مثل اینکه که آدم توی جاده باشه و ندونه کی قراره برسه خیلی عذاب آوره.آدم باید دائم برای آیندش برنامه بریزه و برنامه ورزشی و غذایی و درسی و هزارتا کوفتو زهرمار دیگه رو رعایت کنه و از زندگی در حد تحسین دیگران لذت ببره. اما اون طوری تکلیفش با خودشو زندگی روشنه و هر کاری دلش خواست می تونه بکنه. 

آدما وقتی جوونن شور شوق جوونی نمی ذاره که به فکر مرگ باشن و وقتی میانسال می شن سرگرم زندگی هستن  و می گن حالا تا پیری خیلی مونده. اما وقتی پیر می شن دیگه ذهن هر چی که داشته رو در خودش حک کرده و قابل تغییر نیست. دیگه چون تا حالا به فکر مرگ نبودن نمی تونن دائم به فکرش باشن و کار خیلی سخ می شه.همین می شه که انسان همیشه فارق و غافل از یاد مرگ به زندگی ادامه می ده انگار که قراره همیشه زنده باشن.

به هر حال در هر جامعه تضادی بین منافع و آزادی های افراد وجود دارد . در عبارتی کوتاه می شود گفت که قانون موظف است تا رعایت حقوق اکثریت جامعه را بکند و طوری وضع شود که منافع و آزادی های اکثریت تامین شود. این نظر جامع شناسای غربیه و اما از نظر اسلامی قانون باید رعایت حق را بکند چه مطابق با نظر اکثریت باشد یا نه.

اما در این مورد خاص رعایت حق اکثریت و حقیقت مطابق بر هم شده اند و تضادی با هم ندارند. چرا که رفت و آمد در جامعه ای سالم با فضایی پاکیزه حق همه خانواده ها و مردم است و به خاطر خواست اقلیت بسیار محدود نباید حقوق اکثریت زیر پا نهاده شود. از طرفی همه به حقیقت امر واقفند.

کلام آخر اینکه این حفظ پوشش افراد در جامعه و کنترل آن در قانونن اساسی آمده است اما تا حالا زمین بوده و رعایت نمی شده مثل خیلی قانونای دیگه که هنوز رعایت نمی شه.

سید حسین نصر یکی از بهترین و معدود دانشمندان محقیقین فلسفه هنر اسلامی می باشد که در دانشگاه آمریکا کتاب تازه ای را در دست چاپ دارد. با عنوان فلسفه اسلامی از خاستگاه تا عصر حاضر و با عنوان فرعی فلسفه در سرزمین وحی.